Geschiedenis voor 1800
Sterksel was vroeger een Heerlijkheid (met een eigen rechtspraak welke over leven en dood kon beslissen) welke begrenst werd door de Vrijheid van Someren, de baronie van Cranendonck, de baronie van Hees en Leen en door Heugten.
Een Brabants edelman, Herbert van Heeze stond in 1172 de heerlijkheid Sterksel (als vrij goed maar zonder jurisdictie) af aan de abdij van Witheren te Averbode (bij Diest België).
Hertog Hendrik I van Brabant heeft deze schenking bekrachtigd en de bezittingen van de Abdij onder zijn bescherming genomen. In een brief uit 20 mei 1200 word gesproken over een “Pastory Stercksel van Everbode”, van de Grenspaal Hoger ten Rode (Heugten) tot aan de grenspaal Hoenreboom (Hoenderboom Grenspaal met Heeze, Sterksel, Someren) tot de Hoenreboom tot Severken (waarschijnlijk de grenspaal met Leende).
De Heerlijkheid Sterksel had tussen genoemde grenzen een oppervlakte van +/- 1638 ha. Meeste bos en hei waaronder de Lange Bleek. Onder leiding van een Witheer van Averbode werden de meeste geschikte gronden ontgonnen. Zo ontstonden er 5 grote hoeven, bewoond door pachters die met hun gezinnen en personeel daar woonden: de Poel, den Steen, ten Brake, de Kan en den Bril.
Bij die ontginning speelde de stalmest van schapen en rundvee een onmisbare rol, terwijl de as van hout en heiplaggen voor de bemesting van de weiden dienst deed.
1172-1798 – Kolonie van de Abdij Averbode – België
Geen verdere info aanwezig
1798 -1915 – Familie Pompen (kochten 5 boerderijen en kapel)
Op 12 Juli 1795 werd Sterksel verkocht en het eeuwige erfrecht overgegeven aan Adriaan Pompen te Leende. Adriaan Pompen startte met zijn zoons de ontginning en rond 1840 waren er al 16 boerderijen met 90 inwoners.
Na 1800-1915 – Verkoop van de Heerlijkheid familie Pompen
Op 12 Juli 1795 werd Sterksel verkocht en het eeuwige erfrecht overgegeven aan Adriaan Pompen te Leende. Adriaan Pompen startte met zijn zoons de ontginning en rond 1840 waren er al 16 boerderijen met 90 inwoners.
1915-1926 – NV Heerlijkheid Sterksel
In het begin van de 1e wereldoorlog besloot de familie Pompen een einde te maken “aan het rustige bezit van het rustige oord.” De “N.V. Heerlijkheid Sterksel” werd opgericht, die de oude heerlijkheid zou exploiteren en er een ideaal rustoord van zou maken, waar “de jachtige stedeling ontspanning zou vinden”
Een luxueus hotel, villa’s en werkmanswoningen werden gebouwd, een kanaal voor waterafvoer kwam tot stand, wegen en lanen werden aangelegd, bossen gerooid en de ontginning werd aangepakt, alles volgens een groots plan, gefinancierd door de Hanzenbank en met eigen (Belgisch) kapitaal. Helaas brak de 1e wereld oorlog uit waardoor het eigen kapitaal van de familie erg devalueerde.
In de eerste jaren liep alles vlot, het aantal bewoners nam toe en er zat toekomst in Sterksel.
In 1916 werd er ook een zelfstandige parochie opgericht. Pastoor P. A. Thijssen werd deze toevertrouwd.
Een bezoeker uit 1915 beschrijft een en ander als volgt:
“…..Het is een stout stuk werk, breed opgevat, dat echter onder deskundige leiding van de directeur slagen moet. Een kleine 200-tal werklieden verdienen er een goed loon. De grond tot nu toe voor het grootste deel renteloos, wordt herschapen in wei en bouwland. Vennen van 70 a 80 ha water, drooggelegd en de plaats Sterksel, slapende en tot nu toe aan vele onbekend, wordt wakker geschud. Er komt leven naast nijverheid. Waar tot nu toe de heidebloem, hoe schoon en schilderachtig op onafzienbare velden bloeide, komen nu door ontginning, door energie en kennis, korenvelden en vruchtbare weiden. Een nationaal werk, dat honderden ten goede moet komen wordt in Sterksel gedaan….”
1923 – Het faillissement
De uitvoering van de grootste plannen van de N.V. verslond in enkele jaren alle kapitaal en de kredietverlening door de Hanzebank werd wegens faillissement in 1923 gestaakt waardoor de N.V. bankroet ging en geliquideerd werd.
Alles kwam hierdoor in 1925 en 1926 onder de hamer; Advertenties noemen onder andere boerderijen, bouwland, weiland, dennenboschen, jachtgebieden en een electrische centrale. Het hotel bij het “Albert Kanaal” werd aangekocht door de Witte Paters van St. Charles te Boxtel, die het verbouwden en uitbreiden met zijvleugels, bijgebouwen en een gebouw voor de bedienende zusters en een mooie kapel.
Een kilometer noordwaarts bouwden de Broeders van Mgr. Savelberg een groot, modern verplegingsgesticht “Providentia” genaamd voor lijders aan vallende ziekte.
Naast de verpleging van epileptici houden zij zicht ook bezig met landbewerking en ontginning, waaraan sommige ‘patiënten’ ook aan meewerkten voor zover hun gesteldheid dit toeliet.
De meeste gronden kwamen waren rond de 15 a 30 hectare in handen van landbouwers uit alle provinciën behalve Zeeland en Groningen. Boeren moesten met noeste arbeid ontginningswerkzaamheden uitvoeren.
Hierdoor groeide Sterksel in enkele decennia uit tot een volledige dorpsgemeenschap met ongeveer 900 á 1000 inwoners.
Gelukkig blijf er bij al die ontginningen nog veel natuurschoon behouden al is er het beroemde bos (locatie onbekend) met eeuwenoude eikenbomen helaas rond 1800 gekapt. De oude boerenhoeven zijn afgebroken; de namen komen nog terug in Sterksel als straatnamen: de Poelhoeve, de Brilhoeve, de Kanhoeven, de Steenhoeve en de ten Brakenweg.
1926 -1964 – Familie Elias
Eén van de nazaten van de oprichter Joseph Elias van de textielfabriek Elias in Eindhoven had ongeveer 250-300 hectare grond gekocht toen de “Maatschappij” N.V. Heerlijkheid Sterksel in 1923 failliet ging. Zie deze link voor meer informatie over de familie Elias.
1964 – 1981 – NV Philips Gloeilampen
De verkoop van de grondbezittingen van de Maatschappij zijn de velden rondom de Ronde Bleek verkocht aan de N.V. Philips te Eindhoven.
De gronden welke door N.V. Philips gekocht werden bestonden hoofdzakelijk uit bossen.
De tweede grote verkoop vond plaats aan de familie Elias, Linnenfabrikant uit Eindhoven.
Deze gronden bestonden ook voor het grootste deel uit bossen en een klein deel uit cultuurgrond.
1981-heden – Brabants Landschap
In 1981 is natuurgebied de Lange Bleek in Sterksel aangekocht door de Stichting Brabants Landschap. Hierdoor maakt het deel uit van de Strabrechtse- en Lieropsche heide. Total grote van het natuurgebied werd hierdoor zo’n 275 ha.